Τα σύγχρονα άτομα αναζητούν θετικούς τρόπους αυτοπαρουσίασης και διαχείρισης της εικόνας του σώματός τους. Ιδιαίτερο νόημα αποκτά, σήμερα, η κοινωνική παρουσίαση του εαυτού, κάτω από την πίεση των ταχύτατων οικονομικών αλλαγών, οι οποίες αδιαμφισβήτητα επιφέρουν και ευρύτατες κοινωνικές αλλαγές.
Η αγωνία και οι προβληματισμοί των ατόμων για τις κοινωνικές τους σχέσεις συχνά προβάλλονται και μεταφέρονται σε μια ανησυχία για το σώμα και την εικόνα του. Έτσι, όλο και περισσότερο τα άτομα ενδιαφέρονται για την υγεία, τις δυνατότητες, τη φυσική κατάσταση, τα χαρακτηριστικά και γενικά την εμφάνιση του σώματός τους ως έκφραση της ατομικής τους ταυτότητας.
Η διαχείριση του σώματος και της δημόσιας εικόνας του εαυτού, καθώς και οι προσπάθειες των ατόμων να διαχειριστούν τις εντυπώσεις που οι άλλοι σχηματίζουν γι’αυτούς στο πλαίσιο των καθημερινών κοινωνικών περιστάσεων και αλληλεπιδράσεων, αναδείχτηκε ιδιαίτερα από τον κοινωνιολόγο Erving Goffman.
Στα έργα του Η παρουσίαση του εαυτού στην καθημερινή ζωή (1956) και το Στίγμα (1968) μίλησε για την κυριαρχία της όρασης και τον αδυσώπητο έλεγχο που ασκεί το ανθρώπινο βλέμμα, καθώς ενεργοποιεί διαδικασίες παρατήρησης, καταγραφής και κατηγοριοποίησης της εξωτερικής επιφάνειας του άλλου.
Η πρώτη ματιά στρέφει την προσοχή στην αναζήτηση συγκεκριμένων ομοιοτήτων και διαφορών, ενεργοποιώντας την κυριαρχία επιθυμητών εμφανίσεων και τη διαδικασία στιγματισμού σε περιπτώσεις ανεπιθύμητης ή «παρεκκλίνουσας» εμφάνισης.
Έτσι, συχνά τα σύγχρονα άτομα επινοούν και εφαρμόζουν τεχνικές που στοχεύουν στη συγκάλυψη των σωματικών ατελειών και τη διαχείριση του στίγματος, είτε πρόκειται για μια μείζονα είτε για μια ασήμαντη διαφορετικότητα, για την οποία όμως τα άτομα νιώθουν άσχημα.
Πολλές φορές ο υπερβολικός προβληματισμός για αρνητικές κριτικές λόγω ενός σωματικού χαρακτηριστικού προκαλεί στα άτομα συναισθήματα δυσαρέσκειας, απογοήτευσης, μειονεξίας, αμηχανίας ή άγχους για τις κοινωνικές συναναστροφές.
Τα συναισθήματα αυτά ενισχύονται από συγκρίσεις της εμφάνισης με την εικόνα των άλλων, στις οποίες τα άτομα, ακόμα και ασυνείδητα, υποβάλλουν τους εαυτούς τους και οδηγούνται στην αναζήτηση της ομοιότητας και της αδιαφοροποίησης για να επιτευχθεί η αποδοχή από το κοινωνικό περιβάλλον.
Στη διαμόρφωση αυτής της αντίληψης συμβάλλουν συχνά και τα ΜΜΕ, αφού πολλές από τις εικόνες που προβάλλονται μέσα από αυτά συντελούν στην εντύπωση ότι το σώμα είναι «ελαττωματικό» όταν έχει ιδιαιτερότητες και τέλειο όταν οι διαφορές μετασχηματίζονται σε ομοιομορφία.
Όμως, ό,τι είναι διαφορετικό δε σημαίνει ότι είναι απαραίτητα και άσχημο και η εξίσωση της ομορφιάς με την ομοιομορφία αποτελεί έναν τρόπο σκέψης που προωθεί τον κίνδυνο της ομοιογενοποίησης των σωμάτων και την εξάλειψη της ατομικής ιδιαιτερότητας.
Όταν εστιάζουμε την προσοχή μας αποκλειστικά σε ένα σημείο του σώματός μας που δεν θεωρούμε ελκυστικό, αγνοώντας οποιοδήποτε θετικό στοιχείο της εμφάνισής μας, δεν υπονομεύονται μόνο η αυτοπεποίθηση και η αυτό-εκτίμησή μας, αλλά επηρεάζονται και άλλες πτυχές της καθημερινής ζωής μας, όπως οι σχέσεις με το άλλο φύλο, ο επαγγελματικός τομέας και γενικά η κοινωνική ζωή.
Η υπερβολική ενασχόληση και ανασφάλεια για ένα μεμονωμένο μέρος του σώματος λειτουργεί περιοριστικά και συρρικνώνει την ουσία της ύπαρξής μας, αφού μας οδηγεί στο να βλέπουμε τον εαυτό μας ως συλλογή διαφόρων χαρακτηριστικών, αξιολογώντας το κάθε τμήμα του σώματός μας χωριστά.
Όμως, το σώμα μας δεν είναι μόνο τα πόδια μας, τα χέρια μας, η μύτη μας, τα μαλλιά μας ή οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό μας και είναι προτιμότερο να αντικαταστήσουμε αυτή την κατακερματισμένη αντίληψη του σώματος με την αντιμετώπισή του σαν ολότητας που αξίζει να αγαπηθεί για τη μοναδικότητά του.
Με τον τρόπο αυτό δεν αφήνουμε τις αρνητικές σκέψεις για ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό του σώματός μας να ελαττώσουν την ενέργεια και την προσοχή μας από πιο σημαντικά ζητήματα, καταστρέφοντας τη δυνατότητά μας να αναπτυχθούμε και να υλοποιήσουμε τις προσωπικές μας φιλοδοξίες.
Ακόμη περισσότερο παραγωγικό και αποτελεσματικό είναι να δούμε το μέρος του σώματός μας, το οποίο αποτελεί πηγή δυσαρέσκειας για’μας, ως το ενδιαφέρον χαρακτηριστικό μας που μας κάνει ξεχωριστούς και να το αξιοποιήσουμε, σε συνδυασμό με τα προσωπικά μας χαρίσματα, εξωτερικά και εσωτερικά, για να αναδείξουμε την αυθεντικότητά μας και να διαμορφώσουμε την ατομική μας ταυτότητα.
Εξάλλου, όλοι έχουμε θαυμάσει ανθρώπους που έγιναν επιτυχημένοι γιατί πίστεψαν στον εαυτό τους και όχι μόνο δεν επέτρεψαν στο σώμα τους να σταθεί εμπόδιο στην προσωπική τους εξέλιξη αλλά μετέτρεψαν ένα ιδιαίτερο σωματικό χαρακτηριστικό τους, το οποίο θα μπορούσε να μην αρέσει στους άλλους, σε προσόν.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η τραγουδίστρια Μπάρμπαρα Στρέϊζαντ που απέκτησε φήμη και δόξα χωρίς να τροποποιήσει τη μύτη της, η Σίντι Κρόφορντ που έγινε μοντέλο παγκοσμίου φήμης για την ελιά στο πρόσωπό της, ο ηθοποιός Σιλβέστερ Σταλόνε που μπόρεσε να μετατρέψει την παράλυση στο χείλος του στο πιο ελκυστικό χαρακτηριστικό του και πολλοί άλλοι σε διάφορους τομείς.
Αλλά είναι σίγουρο ότι και στο κοινωνικό σας περιβάλλον υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι, που μπόρεσαν να υποστηρίξουν το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους και να το αναγάγουν σε σήμα κατατεθέν τους, που τους δίνει τη δυνατότητα να ξεχωρίσουν και να κάνουν τους άλλους να τους θυμούνται με θετικό τρόπο.
Από εσάς εξαρτάται, επομένως, η εντύπωση που θα προκαλείτε στους άλλους. Ανατρέποντας τις αρνητικές πεποιθήσεις που έχετε για το σώμα σας αλλάζετε και τα συναισθήματά σας γι’αυτό, με όφελος την απόκτηση μιας περισσότερο θετικής αντίληψης του εαυτού και μιας νέας αίσθησης αυταξίας.
Αναδείξτε την υποκειμενική, προσωπική διάσταση του σώματός σας και κάντε ‘like’ στο δικό σας σώμα!

 

Δηλάκη Γεωργία
Κοινωνιολόγος, Διδάκτωρ Ψυχολογίας

Προηγούμενο άρθροΕλευθερώστε τα συναισθήματα που κρύβει το σώμα σας!
Επόμενο άρθροΟι πόλεις… μας τρελαίνουν