Τα δέκα Ν Α Ι
1. Άδεια
Δώσε στον εαυτό σου την άδεια να αισθάνεται άσχημα, να έχει ανάγκη από βοήθεια και να είναι ευάλωτος. Ίσως θεωρείς ότι είναι καλύτερο να μην αισθάνεσαι τον πόνο και να τον αποφεύγεις απασχολώντας το μυαλό σου με άλλα πράγματα. Με τον καιρό, το πιθανότερο είναι ότι ο πόνος θα ανέβει στην επιφάνεια. Δέξου ότι ίσως δεν μπορείς για ένα διάστημα να ενδιαφερθείς για τη δουλειά σου ή για ό,τι συμβαίνει στους φίλους σου και άρχισε να βιώνεις το πένθος με όλες του τις συνέπειες. Η ζωή σου θα είναι αλλιώτικη όσο πορεύεσαι σ’ αυτόν τον δρόμο. Είναι πολύ πιθανό ότι θα πρέπει να αλλάξεις προσωρινά ορισμένες συνήθειες. Σίγουρα νιώθεις ένα κενό.
2. Εμπιστοσύνη
Να έχεις εμπιστοσύνη στις δυνάμεις σου και θα πας μπροστά. Θυμήσου πώς έλυσες παλιότερα δύσκολα προβλήματα που αντιμετώπισες στη ζωή σου. Αν θέλεις να γιατρέψεις την πληγή σου, αν δεν θέλεις να
κουβαλάς το νεκρό φορτίο εκείνου που χάθηκε, δεν αρκεί να περιμένεις να περάσουν όλα αυτά, ή να συνεχίζεις να ζεις σαν να μην έγινε τίποτα. Θα χρειαστεί να κάνεις μερικά δύσκολα βήματα για να συνέλθεις. Θα ζήσεις σκληρές στιγμές και πολύ έντονα, δυσάρεστα συναισθήματα, τη στιγμή ακριβώς που είσαι τόσο ευάλωτος. Επομένως, μην έχεις υπερβολικές απαιτήσεις από τον εαυτό σου. Να ακολουθείς τον δικό σου ρυθμό θεραπείας, και πίστεψέ με είσαι σε θέση να αντιμετωπίσεις αυτό που
ακολουθεί.
3. Καινούργια μάτια. Καινούργιες πόρτες
Είμαστε μερικές φορές τόσο τυφλωμένοι από τον θυμό, τον πόνο ή την κακοκεφιά μας, που δεν βλέπουμε τις «καινούργιες πόρτες» που ανοίγονται μπροστά μας. Όλοι έχουμε ακούσει τη φράση: «όταν κλείνει μια πόρτα, ανοίγει μια άλλη». Τη θεωρώ αληθινή. Συμβαίνει, όμως, καμιά φορά να μην έχουμε διάθεση να γυρίσουμε το χερούλι αυτής της πόρτας. Είναι εύκολο να σκεφτεί κανείς: «Τι καλό μπορεί να
προκύψει από την απώλεια αυτή;» Βέβαια, κάθε μέρα ακούμε ιστορίες όπου κάποιοι ξεπέρασαν προβλήματα σωματικά, ψυχικά ή συναισθηματικά και πέτυχαν, πέρα από κάθε πιθανότητα, απροσδόκητους στόχους. Διάβασε για κάποιους «γιατρούς που κάνουν θαύματα» και θα πάρεις μια ιδέα για τι πράγμα μιλάω. Διάβασε για τη ζωή της Έλεν Κέλερ και δεν θα έχεις πια την παραμικρή αμφιβολία.
4. Αποδοχή
Ακόμη κι αν είναι το δυσκολότερο πράγμα που έχεις κάνει στη ζωή σου πρέπει τώρα να δεχτείς αυτή τη σκληρή πραγματικότητα. Ο δρόμος αυτός πάει μόνο μπροστά. Όσο δημιουργείς σε ένα μικρό κομμάτι του μυαλού σου τη φαντασίωση ότι ο άλλος θα γυρίσει, ότι τα πράγματα θα ξαναγίνουν όπως ήταν, ότι θα ξαναγυρίσει αυτός που πέθαvε δεν πρόκειται ποτέ να φτάσεις στο τέρμα του δρόμου. Ο θάνατος έρχεται πάντα πολύ αργά ή πολύ νωρίς, και είναι πάντα άσχημη η στιγμή που κάποιος πεθαίνει. Είναι μεγάλος πειρασμός να βρεις καταφύγιο στην ιδέα ότι ο άλλος, από τον ουρανό, σε βλέπει και σε νοιάζεται. Δεν υπάρχει τίποτα κακό στη θρησκευτική πίστη που έχει ο καθένας. Αντιθέτως, η πίστη είναι θαυμάσιος σύμμαχος. Πρόσεξε, όμως, μην τη χρησιμοποιήσεις για να ελαχιστοποιήσεις τον πόνο από την απουσία του αγαπημένου προσώπου. Πρόσεξε μη φτάσεις στο σημείο να σκεφτείς ότι με αυτόν τον τρόπο, δεν είναι ανάγκη να περάσεις το πένθος.
5. Επαφή με τη ζωή
Φτάνει κάποτε μια στιγμή που ξέρεις ότι πρέπει να αφήσεις πίσω το παρελθόν. Η ζωή σε περιμένει γεμάτη καινούργιες προοπτικές. Δεν είναι κακό να θέλεις να διασκεδάσεις, να θέλεις να χαρείς, να δημιουργήσεις καινούργιες σχέσεις. Στην περίπτωση της απώλειας συντρόφου, δεν υπάρχει λόγος
να ντρέπεται κανείς αν νιώθει ξανά ερωτική επιθυμία. Στην πραγματικότητα, μια καρδιά πληγωμένη θεραπεύεται όταν την ανοίγουμε στους άλλους. Το πένθος σημαίνει ότι το παίρνω απόφαση πως ο νεκρός είναι εκεί έξω, αλλά η ζωή συνεχίζεται.
6. Ευγνωμοσύνη
Είναι απαραίτητο να εκτιμάμε ό,τι καλό εξακολουθεί να υπάρχει στη ζωή μας μέσα σ ’ αυτήν τη φοβερή κατάσταση και να αισθανόμαστε ευγνωμοσύνη για την παρουσία του. Πάνω από όλα, υπάρχουν κάποιες σχέσεις που μένουν σταθερές (συγγενείς, φίλοι, σύντροφοι, θεραπευτές), που αποδέχονται και αντέχουν τη σύγχυση, τον πόνο, τις αμφιβολίες μας και σίγουρα τις πιο σκοτεινές στιγμές μας. Όλα θα ήταν πολύ πιο δύσκολα χωρίς αυτούς.
7. Τα τρία Α: ΙΙολλή ανάπαυση, λίγη απόλαυση, και μια δόση αναψυχής
Δώσε την άδεια στον εαυτό σου να περνάς καλά, να γελάς με τους φίλους σου, να κάνεις αστεία. Είναι δικαίωμά σου και, επιπλέον, θα σε βοηθήσει πολύ να έχεις κάποιες στιγμές αβίαστης απόλαυσης. Να θυμάσαι ότι ακόμη και το προσφιλές σου πρόσωπο που χάθηκε, θα ήθελε το καλύτερο για σένα. Οι κακές στιγμές έρχονται από μόνες τους, για τις καλές στιγμές, όμως. θα χρειαστεί να πάρεις πρωτοβουλία. Αρχίζουμε να βεβαιωνόμαστε ότι υπάρχει ζωή μετά την απώλεια. Πρόσεξε τα σημάδια, τις ενδείξεις και τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται γύρω σου.
8. Μαθητεία
Πενθώ σημαίνει, εκτός των άλλων, ότι μαθαίνω να ζω χωρίς κάτι, χωρίς κάποιον. Μαθαίνω να ζω αλλιώς.
Μαθαίνεις να παίρνεις καινούργιες αποφάσεις για σένα τον ίδιο, μαθαίνεις να κάνεις τις δουλειές που πρώτα έκανε ο άλλος, μαθαίνεις καινούργιους τρόπους να σχετίζεσαι με συγγενείς και φίλους, μαθαίνεις να ζεις με κάτι λιγότερο. Καμιά φορά η περίοδος αυτή της μαθητείας δεν έχει ανθρώπους γύρω μας. Πενθώ, σημαίνει μαθαίνω να ζω χωρίς αυτό που έχω χάσει. Η εμπειρία είναι συχνά πολύ σκληρός δάσκαλος. Άρχισε «νέα» ζωή, όχι την ίδια «εκ νέου».
9. Ορισμοί
Το νόημα του ρήματος «πεθαίνω» είναι τόσο θεωρητικό, ώστε, βιωματικά, μπορεί να σημαίνει διαφορετικά πράγματα για τον καθένα. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι να συμφωνήσουμε σε μία θέση αναφορικά με τον θάνατο, αλλά να δεχτούμε ότι είναι από τα πράγματα που ο καθένας μας
πρέπει να έχει μέσα του σαφώς καθορισμένα. Υπάρχουν ένα σωρό πράγματα για τα οποία μπορεί να μην έχουμε καταλήγει σε κάτι συγκεκριμένο. Είναι, όμως, και τέσσερα-πέντε τα οποία είναι απαραίτητο να έχουμε «τακτοποιήσει» :
α) η σεξουαλική μας ταυτότητα,
β) η φιλοσοφική μας άποψη,
γ) η σχέση μας με τους γονείς,
δ) το «σχέδιο ζωής» μας
και τέλος ε) η θέση μας απέναντι στον θάνατο.
Τι γίνεται μετά τον θάνατο; Πώς να ξέρουμε, αφού κανένας που έμαθε δεν μας το είπε; Όποια κι αν είναι η θέση σας, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι μετά τον θάνατο θα συμβεί αυτό που πιστεύετε ότι θα συμβεί. Αν πιστεύετε ότι πρόκειται να μετενσαρκωθείτε… πάει καλά. Αν πιστεύετε ότι θα πάτε στον παράδεισο ή στην κόλαση… πάει καλά. Αν πιστεύετε ότι δεν υπάρχει τίποτα μετά τον θάνατο… πάει καλά. Ό,τι κι αν είναι αυτό που πιστεύετε… πάει καλά. Πρέπει, όμως, να έχετε μία συγκεκριμένη θέση.
10. Μοιράζομαι ό,τι έχω μάθει
Αφού έχεις διανύσει ένα μέρος του δρόμου, μίλα στους άλλους για την εμπειρία σου. Μάθε τους να μην ελαχιστοποιούν την απώλεια, ούτε να υποτιμούν τον δρόμο. Πες στους άλλους τι σου έμαθε αυτή η εμπειρία. Αυτή είναι η καλύτερη βοήθεια που μπορείς να τους προσφέρεις για τη θεραπεία τους. Τους κάνεις πιο εύκολο τον δρόμο που έχουν να διανύσουν και ακόμα κι αν σου φαίνεται απίστευτο έτσι
διευκολύνεις και τη δική σου πορεία.
Πηγή: «Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΩΝ ΔΑΚΡΥΩΝ» Χ. Μπουκάι – εκδ. opera