Τι είναι η αναβλητικότητα;

Όταν μιλάμε για αναβλητικότητα, εννοούμε μια δυσλειτουργική διαδικασία συμπεριφορικής αποφυγής που χαρακτηρίζεται από την επιθυμία να αποφύγουμε μια δραστηριότητα, την υπόσχεση ότι θα την κάνουμε αργότερα, καθώς και τη χρήση της δικαιολογίας για να εξηγήσουμε την καθυστέρηση και να αποφύγουμε την ευθύνη, παρόλο που γνωρίζουμε τις αρνητικές επιπτώσεις της καθυστέρησης αυτής.

Οι συνέπειες μπορεί να είναι αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική μας υγεία όπως άγχος και κατάθλιψη, απελπισία, εκνευρισμός. Μπορεί να παρουσιαστούν προβλήματα στην εργασία και στην επαγγελματική απόδοση, στο σχολείο, στην εκπαίδευση, στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Ποιοι είναι οι βασικοί λόγοι για τους οποίους αναβάλλουμε μια δράση;

• Δεν θέλουμε να κάνουμε πράγματα που δεν μας αρέσουν ή μας αναστατώνουν με οποιονδήποτε τρόπο. Για παράδειγμα, αναβάλλουμε μια επίσκεψη στον γιατρό, γιατί δεν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε μια ενδεχομένως αρνητική κατάσταση, αλλά θέλουμε να συνεχίσουμε να νιώθουμε καλά.

• Συχνά οι προθέσεις μας ή/και ο στόχος μας είναι ασαφείς ή δεν είναι αρκετά ισχυροί για να μας κινητοποιήσουν. Αυτή η δίαιτα που ξεκινάει πάντα από Δευτέρα είναι ένα κλασικό παράδειγμα αναβολής.

•  Η προσοχή μας αποσπάται εύκολα. Θα γράψουμε, για παράδειγμα, την επιστολή που πρέπει, αφού πρώτα απαντήσουμε στο μήνυμα της φίλης, διαβάσουμε ένα mail, τσεκάρουμε το facebook, δούμε τι καιρό θα κάνει αύριο… και ξαφνικά η μέρα πέρασε και η επιστολή δεν έχει ακόμα γραφτεί.

• Αναβάλλουμε πράγματα από φόβο, επειδή λόγου χάρη νομίζουμε ότι δεν έχουμε τις δυνάμεις και τα προσόντα που απαιτούνται ή ανησυχούμε για τα αποτελέσματα μιας πιθανής ενέργειας ή πρωτοβουλίας μας. Γενικά ο φόβος -το άγχος της αποτυχίας- είναι ένας παράγοντας που μας κρατάει πίσω.

Φυσικά σημαντικά ρόλο παίζει και η αυτοεξαπάτηση. Δηλαδή τα μικρά ψέματα που λέμε στον εαυτό μας για να μην ξεκινήσουμε μια εργασία, για να μην τακτοποιήσουμε τον χώρο μας, για να αποφύγουμε μια συνάντηση με έναν φίλο ή γνωστό, ακόμα και να μην ασχοληθούμε με απλά καθημερινά πράγματα που αν συσσωρευτούν γνωρίζουμε το άγχος που θα μας προκαλέσουν.

Είναι η αναβλητικότητα το ίδιο με την τεμπελιά;

Η αναβλητικότητα συχνά συγχέεται με την τεμπελιά, αλλά στην πραγματικότητα μιλάμε για πολύ διαφορετικά πράγματα.

Η αναβλητικότητα είναι μια ενεργή διαδικασία: Επιλέγουμε να κάνουμε κάτι άλλο αντί για την εργασία που ξέρουμε ότι πρέπει να κάνουμε. Αντίθετα, η τεμπελιά υποδηλώνει απάθεια, αδράνεια και απροθυμία για δράση.

Η αναβλητικότητα συνήθως περιλαμβάνει την παράβλεψη μιας δυσάρεστης, αλλά πιθανότατα πιο σημαντικής εργασίας, προς όφελος μιας πιο ευχάριστης ή ευκολότερης.

Αλλά η υποχώρηση σε αυτή την παρόρμηση μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες. Για παράδειγμα, ακόμη και μικρά επεισόδια αναβλητικότητας, μπορεί να μας κάνουν να νιώθουμε ενοχές ή ντροπή. Μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη παραγωγικότητα και να μας κάνει να χάσουμε την επίτευξη των στόχων μας.

Τρόποι αντιμετώπισης

Οι αναβλητικοί άνθρωποι σαμποτάρουν συστηματικά τον εαυτό τους με το να βάζουν εμπόδια και περισπασμούς στο δρόμο τους. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η συμπεριφορά απαιτείται πρωτίστως θέληση, αυτοπειθαρχία και εφαρμογή συγκεκριμένων στρατηγικών. Κάθε βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι σημαντικό, ώστε να επαναπρογραμματιστεί ο οργανισμός.

1. Κάνε τώρα το πρώτο βήμα, ανεξαρτήτως της όποιας διάθεσης σου. Δεν υπάρχει η τέλεια στιγμή για να ξεκινήσεις κάτι. Η ικανοποίηση από την επίτευξη ακόμα και του πιο μικρού στόχου θα σε παρακινήσει ώστε να προχωρήσεις στο επόμενο μικρό ή μεγάλο βήμα.

2. Φτιάξε μια λίστα με εργασίες/στόχους/υποχρεώσεις που πρέπει και επιθυμείς να ολοκληρώσεις.

3. Ιεράρχησε τις εργασίες ανάλογα με το βαθμό σημαντικότητας, πόσο πιεστικές ή σοβαρές είναι.

4. Βάλε ρεαλιστικούς και εφικτούς στόχους. Να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου. Αφαίρεσε εργασίες που στην πραγματικότητα δεν σκοπεύεις να κάνεις ποτέ.

5. Υπολόγισε το χρόνο που θα χρειαστείς για την ολοκλήρωση κάθε εργασίας και μετά αύξησε τον κατά 100%.

6. Σπάσε κάθε μεγάλη εργασία σε μικρότερες δουλειές, ώστε να μην σου φαίνεται βουνό. Έτσι θα μπορείς να οργανώσεις καλύτερα το χρόνο σου, να παρακολουθείς και να αποτιμάς την πρόοδο σου σε κάθε στάδιο.

7. Οραματίσου την ικανοποίηση και ανακούφιση που θα νιώσεις όταν πετύχεις κάποιον από τους στόχους σου ή ολοκληρώσεις μια εργασία. Η προβολή στο μέλλον μέσω του οραματισμού αποτελεί μια πολύ δημοφιλής τεχνική για να ξεμπλοκάρει το μυαλό.

8. Προγραμμάτισε το χρόνο σου και συγκεντρώσου για μία ώρα. Απομονώσου από κάθε περισπασμό (τηλέφωνα, τηλεόραση, social media, emails κλπ.) και δώσε όλη σου την ενέργεια στην παρούσα εργασία. Κάνε ένα μικρό διάλειμμα και συνέχισε.

9. Επιβράβευσε τον εαυτό σου για κάθε επίτευγμα και μην αυτομαστιγώνεσαι για προηγούμενα λάθη και ευκαιρίες που προσπέρασες. Η προσπάθεια σου θα πρέπει να είναι μια ευχάριστη διαδικασία που θα σε παρακινεί να συνεχίσεις.

10. Αφαίρεσε τυχόν κρυμμένα εμπόδια που επηρεάζουν τη δράση σου (π.χ. αναλογίσου τι μπορεί να κρύβεται πίσω από την άρνηση σου να εκτελέσεις συγκεκριμένες εργασίες ή υποχρεώσεις και προσάρμοσε ανάλογα το πρόγραμμα σου).

11. Φρόντισε τον εαυτό σου και βρες μια ισορροπία στην καθημερινότητα και τη ζωή σου, ώστε να γεμίσεις τις μπαταρίες σου και να μπορείς να ανταπεξέλθεις καλύτερα σε σωματικό και ψυχολογικό επίπεδο.

12. Κατά διαστήματα κάνε μια αποτίμηση και αξιολόγηση της προσπάθειας σου για να έχεις μία ολοκληρωμένη εικόνα της προόδου σου.

“Μια φορά υπάρχουμε, δεν υπάρχει τρόπος να υπάρξουμε δυο φορές και μάλλον δεν θα υπάρξουμε ξανά ποτέ. Κι εσύ που δεν εξουσιάζεις το αύριο, αναβάλλεις τη χαρά. Και η ζωή πάει χαμένη με τις αναβολές και ο καθένας πεθαίνει απασχολημένος.” – Επίκουρος

Νόρα Μαυροειδή