Συχνά η εκδίκηση θεωρείται ότι μπορεί να καταπραΰνει τον πληγωμένο εγωισμό και να βοηθήσει στη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων, επιφέροντας πόνο στον άνθρωπο που θεωρεί ότι τα προκάλεσε. Μέσω αυτής νιώθουμε ότι μπορεί να επέλθει η κάθαρση. Στην ουσία, όμως, η εκδίκηση δεν έχει πραγματική δύναμη και η ικανοποίηση που δίνει είναι εντελώς πρόσκαιρη.
Σίγουρα, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε βρεθεί στη θέση όπου επιθυμούμε να πάρουμε εκδίκηση από κάποιον που μας έβλαψε. Η εκδίκηση είναι μια μορφή αντίδρασης του εαυτού μας στην αδικία. Το άτομο που την επιζητεί είναι συνήθως πληγωμένο συναισθηματικά, προδομένο και ευάλωτο. Ο στόχος του είναι να κάνει αυτόν που τον πλήγωσε να αισθανθεί το ίδιο άσχημα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι κατά μια έννοια μέσω της εκδίκησης πραγματώνεται η βιβλική φράση: «οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος». Το αίσθημα της τιμωρίας αποτελεί το κίνητρο σε αυτόν που θέλει να εκδικηθεί, ώστε να απονείμει δικαιοσύνη.
Η απιστία στις μέρες μας είναι από τα πιο συνηθισμένα αίτια για το οποία κάποιος αποζητά εκδίκηση. Το άτομο αισθάνεται θυμωμένο και αδυνατεί να διαχειριστεί και να εκτονώσει τα αρνητικά συναισθήματα που τον κατακλύζουν για την προδοσία που έχει υποστεί. Ως εκ τούτου, βλέπει την εκδίκηση ως τη μοναδική διέξοδο. Αποτελεί την έσχατη λύση που θα του προσφέρει ικανοποίηση έστω και για σύντομο χρονικό διάστημα. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι το πρόσωπο που έχει προσβληθεί ή έχει απορριφθεί από το κοινωνικό του περίγυρο αισθάνεται συναισθηματικό πόνο. Η περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τον πόνο ήταν πιο ενεργή σε συμμετέχοντες που αντέδρασαν με μια επιθετική απάντηση, μετά την αίσθηση της απόρριψης. «Αποκτάμε πρόσβαση σε μια τάση αρχαίας καταγωγής, αυτή του να ανταποκρινόμαστε στις απειλές και να βλάπτουμε με επιθετικά αντίποινα», υποστηρίζουν οι ερευνητές ψυχολόγοι.
Γιατί, λοιπόν, οι άνθρωποι εμφανίζουν επιθετική συμπεριφορά και επιδιώκουν την εκδίκηση;
• Λόγω ανασφάλειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης.
• Λόγω συναισθημάτων κατωτερότητας.
• Λόγω αδυναμίας διαχείρισης κάποιας κριτικής που μπορεί να έχουν δεχτεί.
• Λόγω έντονου θυμού και δυσαρέσκειας.
• Λόγω ενστικτώδους αντίδρασης, όταν αισθάνονται απειλή.
• Λόγω επιθετικού περιβάλλοντος στο οποίο μπορεί να έχουν μεγαλώσει.
• Λόγω άγχους, νευρικότητας ή, κάποιες φορές, και αδύναμης υγείας.
Ας μην ξεχνάμε όμως πως η εκδίκηση δεν είναι ποτέ ευθεία γραμμή. Είναι ένα δάσος και, όπως στο δάσος, είναι εύκολο να χάσεις τον δρόμο σου…να χαθείς…και να ξεχάσεις από πού ξεκίνησες….
Για πολλούς η εκδίκηση δεν είναι η λύση στο πρόβλημα, αλλά η συγχώρεση. Ωστόσο, ο Nietzche υποστηρίζει ότι πρέπει να λυτρωθεί ο άνθρωπος από την εκδίκηση. Αυτό είναι η “γέφυρα για την υψηλότερη ελπίδα κι ένα ουράνιο τόξο μετά από μακροχρόνιες κακοκαιρίες”. Η περιφρόνηση της εκδίκησης εξασφαλίζει ψυχική και σωματική υγεία. Αυτό δε συνεπάγεται τη λήθη αλλά ικανότητα να προσπεράσουμε τη δύσκολη κατάσταση αντλώντας εσωτερική δύναμη. Μπορεί η εκδίκηση να είναι προσωπική υπόθεση όμως ας λάβουμε υπόψιν ότι εύκολα μπορεί να γίνει ο βράχος πάνω στον οποίο θα τσακίσουμε την ψυχή μας.
Για αυτό, οφείλουμε να επανεξετάσουμε το ζήτημα από άλλη οπτική γωνία ώστε να καταφέρουμε να συγχωρούμε τον άλλον. Κατανοώντας τα κίνητρα και τους λόγους που τον οδήγησαν να μας βλάψει, είτε δικαιολογώντας τον είτε όχι, αποδεχόμαστε τα νέα δεδομένα στη ζωή μας. Μόνο τότε θα έχουμε τη δυνατότητα να προχωρήσουμε με σθένος στη ζωή και να αντιμετωπίσουμε όλα όσα μας επιφυλάσσει.
