Οι Διαταραχές της Προσωπικότητας χαρακτηρίζονται από ένα διαρκή τύπο εσωτερικού βιώματος και συμπεριφοράς που παρεκκλίνει έντονα από τις προσδοκίες της κουλτούρας του ατόμου, καθώς και από άκαμπτες και δυσπροσαρμοστικές απαντήσεις στο στρες.
Οι διαταραχές προσωπικότητας έχουν σαν περίοδο έναρξης την περίοδο της εφηβείας ή της πρώιμης ενήλικης ζωής, διάγνωση ωστόσο δίνεται μετά την ηλικία των δεκαοκτώ, εφόσον τα συμπτώματα έχουν μια σταθερότητα στον χρόνο, δεν μπορούν να αποδοθούν σε κάποια άλλη ψυχική διαταραχή, στην χρήση ουσιών ή στην ιατρική κατάσταση του ατόμου και προκαλούν σημαντικές εκπτώσεις στην προσωπική, επαγγελματική ή κοινωνική ζωή του ατόμου.
Τι ορίζεται όμως σαν προσωπικότητα; Είναι το σύνολο όχι μόνο των συμπεριφορών αλλά και των νοητικών χαρακτηριστικών και γνωρισμάτων που διαφοροποιούν τον καθένα μας από τους άλλους. Συνεπώς, οι διαταραχές προσωπικότητας χαρακτηρίζονται από συμπεριφορές που διαφέρουν από τις κοινωνικές νόρμες και δεν είναι οι αναμενόμενες για το συγκεκριμένο άτομο.
Οι διαταραχές προσωπικότητας αποτελούν, ίσως, την πιο συχνή ψυχιατρική διάγνωση και χαρακτηρίζονται από δυσκολίες στην διαπροσωπική επικοινωνία, στη βίωση και την έκφραση συναισθημάτων, στον έλεγχο της παρορμητικότητας και στον τρόπο της αντίληψης των άλλων.
Τι προκαλεί τις διαταραχές της προσωπικότητας;
Όπως και για τις περισσότερες ψυχικές παθήσεις, οι αιτίες φαίνεται ότι είναι ένας πολύπλοκος συνδυασμός κληρονομικών, βιοχημικών, ατομικών, οικογενειακών και περιβαλλοντικών παραγόντων.
Τα κυριότερα είδη διαταραχής προσωπικότητας είναι τα εξής :
Η παρανοϊκή διαταραχή της προσωπικότητας (Paranoid personality disorder)
Χαρακτηρίζεται από την έντονη καχυποψία και δυσπιστία προς τους άλλους, με αποτέλεσμα τα κίνητρά τους να ερμηνεύονται ως κακόβουλα.
Η σχιζοειδής διαταραχή της προσωπικότητας (Schizoid personality disorder)
Έχει σαν κύριο χαρακτηριστικό την αποσύνδεση του ατόμου από τις κοινωνικές σχέσεις και την περιορισμένη κλίμακα έκφρασης συναισθημάτων στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Η σχιζότυπη διαταραχή της προσωπικότητας (Schizotypal personality disorder)
Έχει σαν κυρίαρχο στοιχείο την κοινωνική και διαπροσωπική ανεπάρκεια και χαρακτηρίζεται από έντονη δυσφορία και μειωμένη ικανότητα για διαπροσωπικές σχέσεις. Χαρακτηρίζεται επίσης από διαταραχές της σκέψης και της αντίληψης και από εκκεντρική συμπεριφορά.
Η αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας (Antisocial personality disorder)
Έχει σαν κυρίαρχο χαρακτηριστικό την περιφρόνηση και την παραβίαση των δικαιωμάτων των άλλων.
Η υποκριτική διαταραχή της προσωπικότητας (Histrionic personality disorder)
Έχει σαν βασικό χαρακτηριστικό την υπερβολική συναισθηματικότητα και την επιζήτηση προσοχής.
Η ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας (Narcissistic personality disorder)
Έχει σαν κυρίαρχο στοιχείο τις ιδέες μεγαλείου (στην φαντασία του ατόμου ή στην ίδια τη συμπεριφορά του), την ανάγκη για θαυμασμό και την έλλειψη συναισθηματικής κατανόησης.
Η αποφευκτική διαταραχή της προσωπικότητας (Avoidant personality disorder)
Χαρακτηρίζεται από κοινωνική αναστολή, αισθήματα ανεπάρκειας και υπερευαισθησία στην αρνητική κριτική.
Η εξαρτημένη διαταραχή της προσωπικότητας (Dependent personality disorder)
Έχει σαν κύριο χαρακτηριστικό την έντονη και υπερβολική ανάγκη του ατόμου να το φροντίζουν οι άλλοι, κάτι που οδηγεί σε υποτακτική και εξαρτημένη συμπεριφορά, καθώς και σε φόβο αποχωρισμού από τους άλλους.
Η έμμονη παθολογική διαταραχή της προσωπικότητας (Obsessive–compulsive personality)
Χαρακτηρίζεται από την έντονη ενασχόληση του ατόμου με την τάξη, από την τελειοθηρία και τον ψυχικό και διαπροσωπικό έλεγχο, σε βάρος της ευελιξίας, της ανοιχτής επικοινωνίας και της αποδοτικότητας.
Η οριακή διαταραχή της προσωπικότητας (Borderline personality disorder)
Έχει σαν κυρίαρχο χαρακτηριστικό την αστάθεια στις διαπροσωπικές σχέσεις, στην εικόνα που έχουν τα άτομα για τον εαυτό τους, στη συναισθηματική τους διάθεση και στον έλεγχο των παρορμήσεών τους.
Η κατανόηση της οριακής διαταραχής της προσωπικότητας είναι ιδιαίτερα σημαντική, διότι είναι πιθανό να διαγνωσθεί λανθασμένα ως κάποια άλλη ψυχική διαταραχή, ιδιαίτερα ως κάποια διαταραχή της διάθεσης.
Νόρα Μαυροειδή
