Δεν υπάρχει κανένα μοναδικό, οριστικό δείγμα εξαπάτησης. καμία μυϊκή συστροφή, ή έκφραση προσώπου ή χειρονομία που να αποδεικνύει ότι ένα άτομο λέει ψέματα με απόλυτη βεβαιότητα.

Για παράδειγμα, οι ιδρωμένες παλάμες κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης για δουλειά θα μπορούσαν να υποδηλώνουν τον φόβο ενός συνεντευξιαζόμενου να μην παγιδευτεί σε ένα ψέμα για τα προσόντα του. Ή οι ιδρωμένες παλάμες θα μπορούσαν να απεικονίσουν τον φόβο τους ότι ο συνεντευκτής δεν θα πιστέψει τα προσόντα τους, παρά το γεγονός ότι ήταν απόλυτα ειλικρινείς στο βιογραφικό τους. Ή, οι παλάμες τους θα μπορούσαν να ιδρώσουν επειδή ανησυχούν για κάτι άλλο, όπως ένα άρρωστο παιδί στο σπίτι.
 

Το βιαστικό συμπέρασμα, αν και εύκολο να γίνει, μπορεί να είναι επιβλαβές για όλους τους εμπλεκόμενους και πρέπει να αποφευχθεί.

 

Πολλές έρευνες έχουν εξετάσει την ικανότητα των ανθρώπων να διακρίνουν σωστά μεταξύ ειλικρινούς και παραπλανητικής επικοινωνίας. Η ικανότητα ανίχνευσης της εξαπάτησης είναι χρήσιμη, αλλά έχουν καταγραφεί πολλές παρανοήσεις σχετικά με την αποτελεσματική ανίχνευση ψέματος.

Για παράδειγμα, τόσο η κοινή λογική όσο και αρκετές κοινωνικές επιστημονικές θεωρίες υποστηρίζουν ότι τα ψέματα μπορούν να εντοπιστούν μέσω της προσεκτικής παρατήρησης μη λεκτικών συμπεριφορών (πχ γλώσσα του σώματος, βλεμματική επαφή κλπ).

 

Ωστόσο, οι έρευνες δείχνουν ότι οι περισσότερες από τις μη λεκτικές συμπεριφορές που στερεοτυπικά συνδέονται με την εξαπάτηση έχουν λιγότερη διαγνωστική αξία από ό, τι υποτίθεται ότι θα είχαν.

Το ευρέως αποδεκτό συμπέρασμα από έρευνες δεκαετιών είναι ότι οι άνθρωποι είναι κακοί ανιχνευτές ψεύδους με την απόλυτη έννοια, με μέση ακρίβεια μόλις 54 τοις εκατό.

 

Η έρευνα διαπιστώνει επίσης ότι οι άνθρωποι είναι συνήθως προκατειλημμένοι στην αλήθεια-δηλαδή, οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν τους άλλους ανθρώπους συχνότερα.

Οι πρόσφατες έρευνες, έχουν υποδείξει ότι τα λεγόμενα “Microfacial Expressions” είναι ότι πιο έγκυρο υπάρχει στην ανίχνευση ψεύδους.

Οι μικρο-εκφράσεις είναι οι σύντομες αυθόρμητες εκφράσεις του προσώπου, που εμφανίζονται σε ένα πρόσωπο όταν

ένα άτομο κρύβει ένα συναίσθημα, κάνοντάς το διαφορετικό από τις συνήθεις εκφράσεις του προσώπου με λεπτότητα και διάρκεια.

 

Ο Paul Ekman μας εξηγεί καλύτερα αυτές τις μικρο-εκφράσεις.

Όταν ένας άνθρωπος λέει ψέματα, το πρόσωπο του συχνά περιέχει δύο μηνύματα

– τι θέλει να δείξει ο ψεύτης

– και τι θέλει να κρύψει ο ψεύτης.

Συχνά, αυτά τα κρυμμένα συναισθήματα διαρρέονται με τη μορφή μιας μικροέκφρασης, μιας σύντομης (μισού δευτερολέπτου ή λιγότερο) ακούσιας έκφρασης του προσώπου που αποκαλύπτει το αληθινό συναίσθημα!

Ο Dr Ekman επισημαίνει ότι μία μόνο μικροέκφραση ή αναλαμπή διαρροής δεν προσφέρει οριστική απόδειξη ψεύδους, αλλά υποδεικνύει οι μικροεκφράσεις είναι μία από τις πιο αποτελεσματικές μη λεκτικές συμπεριφορές που πρέπει να παρακολουθείτε για να δείξετε ότι ένα άτομο είναι ανέντιμο.

 

Δρ Σωτήρης Δεδελούδης

Course Director – MSc Forensic Psychology

City Unity College

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΑΡΘΡΑΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ