Η ενηλικίωση δεν είναι κάτι που κατακτάται από τη μια στιγμή στην άλλη, και σαφώς δεν είναι μια φάση στην οποία εισέρχεται ένας άνθρωπος αυτόματα στα 18α γενέθλιά του. Δεν πρόκειται για ένα σημείο, αλλά για μια συνεχή και μακρά διαδικασία, πολλές φορές επίπονη. Οι σύγχρονες συνθήκες ζωής, πλήρως διαφοροποιημένες από το παρελθόν επέφεραν μεταβολές που προκάλεσαν ένα αναπτυξιακό «κενό» ανάμεσα στην εξελικτική φάση της εφηβείας και αυτή της ενηλικίωσης. Μπορεί βιολογικά και πρακτικά να θεωρούμε έναν άνθρωπο ενήλικα καθώς έχει βγει από την εφηβεία του, όμως ουσιαστικά το ζήτημα είναι πιο περίπλοκο. Έτσι, τα τελευταία χρόνια και για λόγους που θα εξηγηθούν παρακάτω, γίνεται ολοένα και πιο ευρεία η χρήση του όρου της «αναδυόμενης ενηλικίωσης».
Ο όρος «αναδυόμενη ενηλικίωση» (emerging adulthood) επινοήθηκε γύρω στο 2000 από τον Jeffrey Jensen Arnett από το Πανεπιστήμιο Maryland των Η.Π.Α. Πρόκειται για μια ορολογία που καλείται να περιγράψει την ηλικιακή περίοδο που αρχίζει με το τέλος της εφηβείας, δηλαδή από το 18ο έτος του ατόμου και φτάνει μέχρι και το 25ο έτος της ζωής τουλάχιστον. Ο χαρακτηρισμός «αναδυόμενη» εσωκλείει τον δυναμικό, ρευστό και συνεχώς μεταβαλλόμενο ψυχικό κόσμο του νέου ατόμου που μπορεί ηλικιακά να είναι ενήλικος και βιολογικά πλήρως ανεπτυγμένος, όμως μέσα του τελούνται ακόμη διεργασίες ωρίμανσης, συνειδητοποίησης και δόμησης του «ενήλικου» εαυτού. Πιο συγκεκριμένα, δεν είναι εύκολο κανείς να προσπαθήσει να δημιουργήσει τον «ιδεατό» εαυτό και να ορίσει την ταυτότητά του τόσο γρήγορα. Χρειάζονται αυτά τα έτη που μεσολαβούν από την τυπική ενηλικίωση έως την ουσιαστική ανεξαρτητοποίηση του νέου ατόμου για να εξελιχθεί ομαλά η μεταβατική αυτή φάση κατάκτησης της ενήλικης κατάστασης.
Ένα πλήθος παγκόσμιων αλλαγών οδήγησε τις τελευταίες δεκαετίες στην εμφάνιση αυτού του «κενού» μεταξύ της εφηβείας και της ουσιαστικής ενηλικίωσης και κατά συνέπεια δημιουργήθηκε η ανάγκη για να καθοριστεί αυτή η φάση με έναν λειτουργικό ορισμό. Για παράδειγμα, η γενίκευση της εκπαίδευσης και η μεγαλύτερη διάρκειά της στις σύγχρονες κοινωνίες της γνώσης και των πληροφοριών, η ανάγκη για συνεχή εξειδίκευση στο αντικείμενο εργασίας, η οικονομική κρίση που δυσκολεύει την ανεξαρτητοποίηση των παιδιών από τους γονείς, η έναρξη της ήβης σε μικρότερη ηλικία, και αντίθετα ο γάμος και η απόκτηση παιδιών σε μεγαλύτερη ηλικία, η παγκοσμιοποίηση ιδίως όσον αφορά τον τομέα της οικονομίας και της εκβιομηχάνισης των κοινωνιών και ούτω καθεξής.
Επίσης, σημαντικό ρόλο στην επινόηση αυτής της νέας αναπτυξιακής φάσης παίζει το γεγονός της μεγαλύτερης συνειδητοποίησης της ψυχολογικής κατάστασης στην οποία βρίσκεται ένας νεαρός ενήλικας που μόλις έχει βγει από την εφηβική φάση. Ο αναδυόμενος ενήλικας δεν είναι ολοκληρωτικά ανεξάρτητος ούτε πρακτικά ούτε ψυχικά, με αποτέλεσμα να αισθάνεται ότι βρίσκεται κάπου ανάμεσα στην εφηβεία και στην ενηλικίωση, σαν ακροβάτης, χωρίς όμως να αισθάνεται πλήρως ούτε έφηβος ούτε ενήλικας. Οι συνθήκες σήμερα δεν επιτρέπουν στο νεαρό άτομο να αναλάβει τους κανονιστικούς ρόλους ενός ενήλικα, με όλες τις ευθύνες και τα βάρη που αυτό συνεπάγεται. Είναι άξιο να σημειωθεί πως ο όρος «αναδυόμενη ενηλικίωση» δεν περιγράφει μια περίοδο την οποία ανεξαιρέτως βιώνουν όλα τα άτομα μετά το πέρας της εφηβείας. Είναι όμως ένα φαινόμενο που είναι ιδιαίτερα γενικευμένο αν και όχι καθολικό, που φυσικά επηρεάζεται από τις πολιτισμικές και κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Όπως είναι κατανοητό, μοιάζει να αφορά ιδίως τον δυτικό πληθυσμό.
Ένας βασικός λόγος που αυτή η φάση διαφοροποιείται τόσο από την εφηβεία όσο και από την ενηλικίωση αυτή καθαυτή, είναι το ότι δεν ταυτίζεται με καμιά από τις δύο αναπτυξιακές περιόδους. Συνιστά έναν συνδυασμό που περιλαμβάνει στοιχεία και από τη μία και από την άλλη περίοδο τα οποία δρουν αλληλεπιδραστικά. Επομένως πρόκειται για ένα φαινόμενο που προσδιορίζει με αρκετά μεγάλη ακρίβεια τον ψυχοκοινωνικό χαρακτήρα των σημερινών αλλαγών της σύγχρονης κοινωνίας.
Σύμφωνα με πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα, τα οποία διατύπωσαν νέοι που βρίσκονται σε αυτή τη φάση της ζωής τους, ορισμένα από τα βασικά χαρακτηριστικά που διακρίνουν αυτή την περίοδο είναι:
- Η διαμόρφωση της ταυτότητας του ατόμου, μιας και αυτή η διαδικασία δεν σταματά με το τέλος της εφηβικής ηλικίας αλλά συνεχίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα και μετά το πέρας της και χαρακτηρίζεται από διάθεση για ανακάλυψη του εαυτού, πειραματισμό και κατάκτηση νέων εμπειριών.
- Ένα αίσθημα «κενού», σαν να αιωρούνται ανάμεσα στην εφηβική ηλικία και την ενήλικη ζωή, καθώς δυσκολεύονται να ορίσουν τον εαυτό τους με μια συγκεκριμένη «ταμπέλα» και αδυνατούν να προσδιορίσουν το τι «είναι» στη περίοδο αυτή.
- Μια γενικευμένη αστάθεια και εκτεταμένες, ξαφνικές αλλαγές σε ρόλους, πλαίσια και σχέσεις, που είναι συνέπεια της ρευστότητας ψυχικής και συναισθηματικής αυτής της περιόδου και της επιθυμίας απόκτησης νέων εμπειριών.
Όπως γίνεται κατανοητό, η νέα αναπτυξιακή φάση της «αναδυόμενης ενηλικίωσης» διακρίνεται από σπουδαίες μεταβατικές διαδικασίες και εσωτερικές μεταβολές για τους νέους ανθρώπους. Πέρα από τις ψυχοσυναισθηματικές δυσκολίες και τη διάχυτη ρευστότητα, είναι μια περίοδος που προσφέρει πλήθος δυνατοτήτων και ευκαιριών για τα νέα άτομα να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους, να ωριμάσουν συναισθηματικά, να καλλιεργήσουν θεμελιώδεις σχέσεις και να επικεντρωθούν στην εποικοδομητική εξέλιξη του εαυτού σε γνωστικό, ψυχολογικό και πρακτικό επίπεδο, κατακτώντας τις αρετές της ουσιαστικής ενηλικίωσης.
ΠΗΓΗ:maxmag.gr
