Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα, που όπως και τα υπόλοιπα, συνοδεύεται από ψυχολογικές και βιολογικές αλλαγές.
Είναι μία συναισθηματική κατάσταση που η έντασή της ποικίλει, από έναν απλό ερεθισμό μέχρι έντονη μανία και οργή. Όταν θυμώνουμε οι χτύποι της καρδιάς και η πίεσή μας ανεβαίνουν και το ίδιο συμβαίνει και με τις ορμόνες μας, την αδρεναλίνη και τη νοραδρεναλίνη.
Όλοι κάποτε έχουμε αισθανθεί «να μας ανεβαίνει το αίμα στο κεφάλι», να θέλουμε να αντιδράσουμε σε ένα γεγονός που αισθανόμαστε ότι μας απειλεί, άμεσα και με βία. Για παράδειγμα όταν ένας οδηγός μας κλείνει το δρόμο και κινδυνεύουμε να σκοτωθούμε, όταν κάποιος μας παίρνει τη σειρά στην τράπεζα ή στο σούπερ μάρκετ. Γενικότερα, όταν αισθανόμαστε να μας αδικούν, να μας προσβάλουν, να μας απειλούν, να μας υποτιμούν, να μας φέρνουν σε απόγνωση τότε, είναι φυσιολογικό να θυμώνουμε.
Όλες οι εμπειρίες των διαπροσωπικών σχέσεων που μας υποτιμούν, μας ντροπιάζουν, μας πληγώνουν, μας τραυματίζουν ψυχικά, μας μειώνουν, μας κάνουν να νιώθουμε θυμό. Αν ακόμα αντιληφθούμε ότι στα παραπάνω κρύβεται μια σκοπιμότητα εις βάρος μας τότε θα νιώσουμε περισσότερο θυμό και ή θα τον στρέψουμε ανοιχτά σε αυτόν που μας τον προκάλεσε ή θα τον στρέψουμε σε μας τους ίδιους ή σε κάποιους άλλους.
Πότε αισθανόμαστε θυμό;
- στο συναίσθημα αδικίας
- στην παρερμήνευση καταστάσεων
- στην αναζήτηση ερεθισμάτων με σκοπό την συναισθηματική αποφόρτιση από κάποια άλλη αιτία στην οποία δεν αντιδράμε
- όταν θέλουμε να κυριαρχήσουμε και να επιβληθούμε
- λόγω χαμηλής αυτοπεποίθησης
- λογω κάποιων οργανικών δυσλειτουργιών,πχ θυροειδούς
Ο καθένας μας ξέρει για τον εαυτό του αν είναι ο άνθρωπος που συσσωρεύει το θυμό του για πολύ καιρό, για βδομάδες ή χρόνια ή είναι ο τύπος που εκρήγνυται εκείνη τη στιγμή και σε δέκα λεπτά δεν μπορεί να κατανοήσει πως έχασε τόσο πολύ τον έλεγχο.
Άλλοι όταν θυμώνουν,εκτονώνουν το συναίσθημά τους φωνάζοντας,βρίζοντας ή ακόμα προκαλώντας ζημιές ή προβαίνουν και σε πιο ακραίες εκφράσεις βίας προς τον εαυτό τους ή τους άλλους.Πάνω στην έκρηξή τους βγάζουν λεκτική επιθετικότητα.Συνήθως οι συμπεριφορές αυτές φέρνουν στα άτομα ενοχές και ενέχουν αρκετά τον κίνδυνο καταστροφής των διαπροσωπικών σχέσεων.
Οι άνθρωποι με τον θυμό τους συχνά επικοινωνούν το μήνυμα “δώσε μου προσοχή”, “νιώθω πληγωμένος”.
Όταν η έκφραση του θυμού παρεμποδίζεται τότε εσωτερικεύεται και συχνά κρύβεται πίσω από συναισθήματα όπως ντροπή,θλίψη,απόγνωση ακόμα και απάθεια. Τότε μιλάμε για μεταμφιεσμένο θυμό.
Ο θυμός που δεν εκφράζεται μπορεί να προκαλέσει και άλλα προβλήματα. Μπορεί να οδηγήσει σε παθολογικές εκφράσεις του θυμού, όπως παθητική επιθετικότητα ή μία προσωπικότητα που δείχνει κυνική και εχθρική. Οι άνθρωποι που επικρίνουν συνέχεια τους άλλους και κάνουν κυνικά σχόλια, δεν έχουν μάθει να εκφράζουν εποικοδομητικά το θυμό τους. Δεν μας εκπλήσσει που δεν έχουν και επιτυχημένες σχέσεις.
Όταν ο θυμός οδηγεί σε συνεχή ξεσπάσματα,αυτό έχει μεγάλο κόστος στην προσωπική μας ζωή και η επιθετικότητα και οι διενέξεις οδηγούν σε λιγότερη ικανοποίηση μέσα στις σχέσεις μας.Τότε μιλάμε για κακοποιητικό θυμό.
Η επίλυση του θυμού, δεν είναι μία απλή διαδικασία που μπορεί να λυθεί άμεσα. Υπάρχουν όμως μερικοί τρόποι για να κατευναστεί το αρχικό συναίσθημα καί ετσι να μην διοχετευθεί σε μεγαλύτερη έξαρση. Μία πρώτη διαδικασία είναι η αλλαγή στον τρόπο σκέψης. Οι θυμωμένοι άνθρωποι έχουν την τάση να βρίζουν, να καταριούνται και γενικότερα να μιλάνε πολύ έντονα, γεγονός που αντικατοπτρίζει τον εσωτερικό τους κόσμο. Όταν είμαστε θυμωμένοι, οι σκέψεις μας είναι υπερβολικές και παίρνουν δραματικό τόνο. Μϊα προσπάθεια αλλαγής αυτών των σκέψεων με πιο λογικές, έχει ιδιαίτερο νόημα. Για παράδειγμα αντί να πείτε «είναι χάλια, καταστράφηκαν όλα» πάρτε μια βαθιά ανάσα και πείτε «είναι απογοητευτικό και δεν κατανοώ πως έχω θυμώσει με αυτό το πράγμα, αλλά δεν έχει έρθει το τέλος του κόσμου και με το να θυμώσω απλά θα το κάνω χειρότερο».
Μερικές χρήσιμες συμβουλές για τη διαχείριση του θυμού:
Χρησιμοποίησε την τεχνική του timeout.
Αν δεις πως κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης αρχίσεις να νιώθεις θυμό, άγχος και ένταση, δώσε στον εαυτό σου χρόνο για ένα διάλειμμα. Απομακρύνσου από τον χώρο λέγοντας για π.χ. ‘Χρειάζομαι λίγη ώρα για να σκεφτώ αυτά που είπαμε. Θα ήθελα να συνεχίσω τη συζήτηση σε λίγο’ ή ‘Νιώθω πολύ θυμωμένη αυτή τη στιγμή. Θα λύσουμε το θέμα λίγο αργότερα ’ . Βέβαια, αυτό δε σημαίνει πως θα αποφύγεις την κατάσταση που σε δυσκολεύει. Είναι σημαντικό να μην ξεχάσεις να επανέλθεις στο θέμα όταν θα είσαι πιο ήρεμη και με καθαρό μυαλό
Μέτρα μέχρι το 10.
Δεν πρόκειται για μια συμβουλή μόνο για παιδιά. Συχνά, πάνω στο θυμό μας λέμε πράγματα που πληγώνουν, δίχως στην πραγματικότητα να είναι αυτός ο στόχος μας. Ωστόσο, μια σκληρή κουβέντα είναι τόσο επώδυνη όσο μια μαχαιριά και αφήνει μόνιμα το σημάδι της. Επομένως, πάρε λίγο χρόνο μετρώντας μέχρι το 10, ανασυγκρότησε τις σκέψεις σου και μετά δώσε την απάντησή σου
Δημιούργησε τη δική σου χαλαρωτική εικόνα.
Το μυαλό μας δεν μπορεί να επικεντρωθεί ταυτόχρονα σε δύο αντίθετες σκέψεις (μία αρνητική και μία θετική). Έτσι, πάρε μερικές βαθιές, αργές αναπνοές και επικεντρώσου σε μια εικόνα που σε ηρεμεί και σε γεμίζει με ευχάριστα συναισθήματα. Προσπάθησε η αναπνοή σου να είναι σπλαχνική και όχι διαφραγματική, καθώς η πρώτη μπορεί να σε οδηγήσει ακόμα και σε βαθειά χαλάρωση εάν την εφαρμόσεις για τουλάχιστον 10΄
Παρατήρησε τις αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα σου.
Οι βιολογικές αντιδράσεις στο στρες και τον θυμό αντανακλώνται στο πρόσωπο και το σώμα σου. Πρόσεξε π;vς εκφράζεις σωματικά την ένταση και τη δυσαρέσκειά σου και προσπάθησε να μαλακώσεις τις εκφράσεις σου. Συχνά, ο συνομιλητής σου γίνεται πιο επιθετικός μαζί σου όχι τόσο λόγω αυτών που του λες, αλλά του τρόπου που χρησιμοποιείς
Εντόπισε τα προειδοποιητικά σημάδια.
Ο θυμός είναι σαν ένα ηφαίστειο που βράζει, έτοιμο να εκραγεί. Πριν φτάσεις σε μια έκρηξη θυμού, εντόπισε τις αρνητικές σκέψεις που βρίσκονται στη βάση του ηφαιστείου αυτού – π.χ. ‘Πάλι δεν με καταλαβαίνει’, ‘Το κεφάλι μου αρχίζει να μυρμηγκιάζει’, ‘Αρχίζω να ενοχλούμαι από την κατάσταση’, ‘Θέλω να βάλω τις φωνές’ – και βάλε ένα STOP πριν ξεφύγουν από τον έλεγχό σου!
Αναζήτησε τις πηγές του θυμού σου.
Είναι σημαντικό να κατανοήσεις όχι μόνο τι συμβαίνει όταν θυμώνεις, αλλά και για πιο λόγο συμβαίνει. Συχνά, είμαστε θυμωμένοι για μέρες, βδομάδες ακόμα και για χρόνια – δίχως να το εκδηλώνουμε – ξεχνώντας, έτσι, την αιτία του θυμού μας. Αναρωτήσου, λοιπόν, ‘Ποια είναι η πραγματική πηγή του θυμού μου;’, ‘Μήπως προσπαθώ υπερβολικά να έχω τον έλεγχο των καταστάσεων’», ‘Νιώθω αποδεκτός από τους γύρω μου;’
Μείωσε το στρες της καθημερινότητας.
Εάν ήδη βιώνεις μια καθημερινότητα γεμάτη στρες, οι πιθανότητες να έχεις εκρήξεις θυμού πολλαπλασιάζονται. Οι τεχνικές χαλάρωσης δεν θα σε βοηθήσουν μόνο στο να αποκτήσεις καλύτερο έλεγχο του εαυτού σου, αλλά θα συμβάλλουν στην αυτοπεποίθησή σου και στη βελτίωση των διαπροσωπικών σου σχέσεων.
Νόρα Μαυροειδή
